Günün Muhabbeti: Spoilerda (ispiyon) sınır var mıdır, varsa nelerdir?
9 yorum aytackara 04 Mayıs 2019 09:09
“Spoiler” kavramına aşinasınızdır. Türkçe karşılığı konusunda tam bir fikir birliği varılamasa da hayatımızın içine doyasıya girdi. Son dönemde özellikle Game of Thrones ve Avengers: Endgame ile daha da önem arz eder oldu. Ben de bu konuyu günün muhabbetine malzeme yapayım dedim. İlhamı verense Netflix Türkiye ve onun sayesinde yeniden hortlayan tartışma oldu.
Denk gelen olmuştur elbette, Netflix Türkiye’nin Instagram hesabı bir süre önce kataloğuna eklediği How I Met Your Mother dizisiyle ilgili bir paylaşım yaptı. “En sevdiğim çifte karar vermek hiç bu kadar zor olmamıştı.” yazan paylaşım için dört resim kullandı hatta. Sonrasında ise neden spoiler (ispiyon) verdiğini soran bir kullanıcıyı “Dizi biteli 900 yıl oldu.” şeklinde cevapladı.
Spoiler (ispiyon) kullanımında zaman aşımı veya kurallar ezelden beridir tartışılan ve pek de çözüm bulunamayan bir konu. Örneğin kimileri tarafından dizi bölümünün yayınından sonra 48 saat-72 saat gibi bekleme süresi makul görülse de bazıları sürede sınır olmadığı görüşünde. Spoiler (ispiyon) kavramının ne olduğunu hala bilmeyen ve/veya bildiği halde umursamayanların sayısı ise (özellikle de bizim ülkemizde) hiç az değil.
Peki, spoiler (ispiyon) kullanımında sizce bir sınır var mı/olmalı mı/nasıl kullanılmalı? Eğer konuyla ilgili herhangi bir düşünceniz varsa yorumlarda katkıda bulabilirsiniz.
yorumlar
Güzel konu @aytackara
-Öncelikle ben spoiler tabirinin Türkçe karşılığı olarak en çok “sürprizbozan” ifadesini beğeniyorum.
-Gelelim sınır meselesine;
Bence dizi biteli 900 değil 2000 yıl da olsa izlemeyenin zevkinin içine etmeye kimsenin hakkı olmadığı kanaatindeyim. O yüzden de bu konuda çok hassasım. Hatta isim vermeden “Bu bölümde birisi ölüyor” demek veya “Gelecek sezon, X kişisi diziden ayrılıyor” demek bile aslında sürprizbozan/ispiyon vermek. Hadi ikincisi neyse de, ben bölümde “birisinin öldüğünü” duyduktan sonra, bölümün gidişatına göre zaten tahmin edebiliyorum kimin öleceğini, o yüzden izleme zevkim yine mahvoluyor yahut bölümde öleceğini düşündüğüm kişiye odaklanmaktan bölüme odaklanamıyorum ve keyif alamıyorum.Bu durum bile başlı başına sinir bozucu bir ispiyon. Film ve dizilerde “Cehalet Mutluluktur” diyorum.
Bence de belli ölçüde bir sınır olmalı, özellikle güncel yapımlarda. Ben sosyal medya hesaplarımda buna dikkat ediyorum genelde. Geçenlerde hatta Avengers ı izledikten sonra bir tanıdığımın aynı gece spoiler lı paylaşımına denk geldim, hemen çıktım takipten. Ben yemedim ama filmi 1 gün sonra izleseydim spoiler yiyecektim.
Eski dizler konusunda da Friends i şu an izlediğim için o konumdayım ama çevremde çok fazla dizi izleyen insan olmadığı için biraz spoiler yeme ihtimalim düşük olsa da bazen ummadığım yerden yiyebiliyorum. Friends de de yedim. Hatta Ankara ziyaretimde aynı evde kaldığım ahalinin hepsinin Friends i izlemiş olması, spoiler konusunda bana sıkıntı yaratmıştı, neyse ki yemeden tatilimi bitirdim.
İspiyon kelimesini spoiler yerine arkadaş ortamında kullandığımda çok garip karşılanıyorum, tam anlamı olmasa da ilginç geliyor; hatta ispiyon un da türkçe bir kelime olmadığına dair teorilerle de karşılaştım.
Ben cok hassas degilim buyuk bir sey olmadikca ama buyuk kucuk kavrami da kisiden kisiye degisiyor. Bu durumda vay be bolumun sonu ne pis bitti ama agzim acik kaldi demek bile spoiler oluyor. Herkes bolumun sonunda agizlari acik birakacak bir sey olacagini ogreniyor cunku. Ama bu seviyede hassasiyetle de yasanmaz bence. O zaman spoilersiz yorum yapamaz hale geliyorsun. Sadece izleyenin okuyabildigi yorumlardan ibaret hale geliyor tanitimin alti. Alt alta bir suru kapali yorum.
Ben mevzunun kendisinden önce Netflix Türkiye’ye takıldım. Ticari bir kurum olarak düşündüğümüzde böyle bir paylaşım yapması akla pek de yatmıyor.
Diziyi pazarlayan kişinin spoiler içerikli paylaşım yapması pek de mantıklı olmasa gerek. Geçen gün de birisi HBO’nun Instagram hesabının üçüncü bölümle ilgili spoiler içerikli paylaşım yaptığını yazdıydı. Günü bile dolmamıştı bölümün.
Not: Bu arada Özgün’ün dediğine genel olarak katılıyorum. Bir ara bölüme iyiydi/kötüydü denmesi beklenti yaratıyor diye tepki gösteren olmuştu. Onu bile diyemezsek ne diyeceğiz düşüncesine kapıldıydım ben de.
Netflix’in yaptığı halt yemek. Daha yeni eklemişler üstelik, biteli 900 yıl oldu diyor.
Bunun günceli eskisi yok. Ki kendine göre yeni bir dizi.
Yaptığın yorumda görünürde bir şey yoktur ama onu okuduktan sonra bölümü izleyen biri bölüm bitmeden durumu çakar. Al sana ispiyon. Kurulan cümleye, duruma bağlı. Net şöyle olmaz böyle olmaz diyemiyorum o yüzden.
Mesela “Beklendiği gibi bir finalle bitti.” Bal gibi ispiyon.
Oyuncu haberleri elde olan bir şey değil, ona lafım yok ama öldü, taşındı, şekil değiştirdi gibi şeyleri en azından saklı tutmak lazım.
Bölüm güzeldi-kötüydü ve genel dizinin gidişatıyla ilgili yorumlar dışındaki şeyleri uyarıya saklamak gerek diye düşünüyorum.
Ben de bölüm güzeldi, kötü gibi yorumlar dışındaki görüşlerin spoiler içine girdiğini düşünüyorum. Çünkü iyi kötü subjektif konular ama gidip daha fazlasını anlatıp insanların keyfini bozmak da savunulacak bir davranış değil. Özellikle bölümle ilgili beklenti kelimesi çok tehlikeli, ben de kaçınmaya çalışıyorum o durumdan.
Benim çevremde de bence spoiler konusunu abartıyorsunuz, ben hiç takılmam söylerseniz diyenler var. Yüzlerine de söylüyorum, sen rahatsız olmuyorsun diye öküzlük yapıp beni rahatsız etmeye hakkın yok. Sırada falan beklerken arkadaşlarla game of bölümü tartışırken etrafımızda birileri olunca neyse spoiler vermeyelim sonra konuşuruz diyorum. Twitter’da yüzlerce engelledğim hesap vardır bu yüzden.
Ben biraz gereksiz hassasım bu konuda. Çok tarzım olmayan ya da yakın zamanda izlemeyi düşünmediğim bir dizi ya da film için bile “Durun, durun konuşmayın; belki izlerim.” moduna giriyorum. Geçenlerde üç ay önce vizyona girmiş ve kalkmış bir filmin bahsi açıldı ortamda, filmi izleyen diğer üç kişi konuşmaya başladığında tek izlemeyen kişi olarak susturdum milleti. Yani böyle bir şeye hakkım var mı bilmiyorum. @aytackara’nın yazıda dediği “sizce bir sınır var mı/olmalı mı” kısmında kafası karışık biriyim. 1965 yapımı bir filmle geçen ay vizyona giren filmin spoilerı aynı kefede mi? Ya da ne bileyim Friends spoilerı ile üzerinden +24 saat geçmiş GOT 8×3 spoilerı?
Netflix yaptığı bence işgüzarlık bazen kaptırıp farklı boyuttta cevap verecem diye değişik değişik paylaşım yapılıyor. Spoiler Türkçe karşılığı ispiyoncu / supriz bozan olabilir. Ve sınır olayına girmiyorum herkese göre farklı boyutta.
Bu konuda biraz acımasızım. Kişi, hakkında hiçbir şey öğrenmek istemeyeceği ve kendi tecrübe ederek tadına varabileceğini düşündüğü bir içeriği zaten spoiler yemeden çoktan tüketmiştir veya tüketmiş olmalı. Çok popüler diziler veya filmlerden spoiler yiyince üzülmek bana saçma geliyor. Milleti kontrol edemezsin. O zaman işi o noktaya getirmeyeceksin. Spoiler yiyebileceğin ortamlardan uzak duracaksın. Bunlar genelde sözlükler, reddit ve twitter’dır, belki instagram story’leridir. Bu dediğim popüler ve özellikle de devam eden diziler için geçerli. Yoksa seneler önce bitmiş HIMYM’den spoiler yedim deyip üzülmenin manası yok. Madem spoiler yiyince üzülecek kadar önemsiyorsun, bugüne kadar oturup izleseydin. İnternet herkesin elinin altında. Ben de çok dikkat ederim spoiler vermemeye ama kimseye de biteli 5 sene olan HIMYM’den spoiler verdi diye kızamam. Zaten HIMYM spoiler’ı da ne olabilir allah aşkına ya, diziyi izlemeye başladığın an yediğin spoiler’ı unutursun ki gülmekten. Neticede bu kadar takılmamak lazım diye düşünüyorum. Vallahi hayat geçmez. Hele şu devirde.
Çok değer verdiğim bir dizi ise bu siteye bile girmiyorum bölümünü izlemeden önce. Spoiler yememek bana çok da zor gelmiyor. Yersem kesin benim sığırlığımdan dolayıdır o yüzden kimseye kızamam.