Knick Wallpaper21. yüzyıldan 15 yıl yemiş bitirmişken 20. yüzyılda bir gezintiye ne dersiniz? Aslında o kadar da uzak bir dönem diyemeyiz 115 sene öncesine ama, özellikle Amerika’da tıp adına durumun vahameti gerçekten de dehşete düşürecek cinste.

1900 yılında geçen bu tıp dizisini size anlatmadan önce, Amerikan tıp tarihinden bilgiler vererek nasıl bir dönemde olduğumuzun resmini çizmek istiyorum:Knick11

  • 1876’da İngiliz cerrah Baron Joseph Lister Amerika’yı ziyarete geldiğinde, Amerikalı meslektaşlarının bir ameliyat gününü belirlemek için hala hava durumunu baz aldıklarını görmüştü. Öyle ki bazıları kuzeydoğudan esen rüzgarların erizipel mikrobu taşıdığına inanıyordu.
  • O sıralarda cerrahlar hala fraklar içinde ameliyat yapıyorlardı.
  • Bir süre sonra cerrahlar ve asistanları tırnaklarını kesmeye, ellerini ve kollarını sabun ve suyla dezenfekte(!) etmeye başladılar.
  • Ameliyatlardan önce bir de cıvalı biklorite(mikropları öldürmeye yarayan bir çözelti) batırılıyordu bu eller ve kollar.
  • Aynı dönemde keten süngerler yerine kaynatılmış deniz süngerleri kullanılmaya başlandı.
  • Avrupa’da 1800’lerde Dr. Joseph Plenck, kadın doğum uzmanlarının eldiven giyerek zührevi hastalıklardan korunmasını önermişti. Amerika’da ise 1890’da Boston’dan Dr. Horatio Storer, doktorların iş kazalarına kurban gitmemek için kaynatılmış eldiven giymelerini önerdi. Hijyen amaçlı lastik eldivenleri literatüre ancak 1905 yılında Dr. William Stewart Halsted sokabildi.
  • Sarı humma, tifüs, hıyarcıklı veba salgınları yüzünden insanların ortalama yaşam süreleri epey düşüktü. Üstelik bu hastalıkların neden yayıldıkları da henüz çözülememişti.
  • İnsülin, difteri antitoksini, vitaminler, antibakteriyal ilaçlar ve kan transferi için güvenli yöntemler bu dönemde yoktu.
  • Röntgenciler hastanelere geçiyorken uğruyorlardı.
  • Koruyucu hekimlik adına denizcilerin limon ve kireç emerek iskorbüt hastalığından korunması dışında bir tek çiçek hastalığı aşısı vardı.
  • Tüm Amerika’da halk sağlığı için çalışan sadece 58 kurum vardı ve bu kurumlarda toplam 130 hemşire çalışıyordu.

Knick12

  • Radyumlu su: Radyum kaplı kovalarda bekletilen suyun her şeye iyi geldiği sanılıyordu. İnsanlar romatizmadan, iktidarsızlığa kadar her rahatsızlıkları için bu sudan içiyordu. (Radyumun günümüzde köşe bucak kaçtığımız radyoaktifliğin nedenlerinden biri olduğunu hatırlatalım.)
  • Plonbaj: 20. yüzyılda tüberküloz için kullanılan tehlikeli bir yöntemdi. Cerrah, hastanın akciğerinin alt kısmında bir oyuk açıp orayı yabancı bir cisimle dolduruyordu. Bu işlem sonunda tüberküloz nedeniyle hastalıklı olan üst akciğer patlıyordu. Teoriye göre bu patlayan akciğerin kendi kendini onaracağı düşünülüyordu.
  • Çivili bacaklar: Günümüz protez bacaklarına kavuşmadan önce hastanın bacak ya da belinde oyuklar açılarak tahtadan çivilerle vücuduna tutturulan takma bacaklar kullanılıyordu.
  • Bitlerle gaz yağı yoluyla savaş: “Ne var ki canım? Anneannem bize de sürerdi küçükken” demeyin. Bitler için etkili evet, ama zamanında insanların kafalarını gaz yağına bulayıp gezerken açıkta bir ateşin yanından geçme riskleri vardı. ;)
  • Diş çıkaran bebelere morfin: Bazı anne-babalar diş çıkartma sürecinde bebeklerinin acısını azaltmak için morfinli şurup kullanıyordu.

Knick13